" اى أهل ايمان در راه خدا پايدار و استوار بوده و شما گواه عدالت و راستى و درستى باشيد و البته شما را نبايد عداوت گروهى بر ان بدارد كه از طريق عدل بيرون رويد عدالت كنيد كه عدل بتقوا نزديكتر از هر عمل است و از خدا بترسيد كه خدا البته بهر چه ميكنيد اگاهست"سوره مائده آيه (٨).
اين‌روزها در اقتصاد ايران بحث تورم ، اشتغال و البته كسب روزي بيش از گذشته مطرح است. مسئله كار را مي‌توان از جنبه هاى فراوانى از جمله مالى و معنوى مورد بررسي قرار داد. در اين نوشته با تمركز بر ديد مالى از اين منظر كه كار را براى فرآهم ساختن روزى خود انجام مي‌دهيم بصورت خلاصه و فردى برسى مي‌كنيم. براي درك بهتر موضوع بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه هر اتفاقى در اين جهان را حداقل از سه ديد أصل ، باطن و ظاهر بايد نگريست.
أصل خداوند است . خداوند است كه زمين و اسمانها را افريده و لحظه به لحظه مسائل ان‌را تدبير مي‌كند، همه كارهاى خداوند از روى حكمت و مصلحت است و همه چيز به قدرت او در حركت است . و هر چه پيش بيايد بخواست و با قدرت خداست و مسلما خير و بهترين است . خلقت خداوند يك خلقت زنده است. أصل است كه ظاهر و باطن را با توجه بحق انتخاب و قدرتى كه خداوند لحظه به لحظه به مخلوقات خود عطا فرموده و براساس چگونگى استفاده مخلوقات از اين نعمات تعين و به مصلحت خود لحظه به لحظه به جلو حركت ميدهد.
باطن حقيقت مطلب است . تنها روزى دهنده ما خداست. خداوند در سوره الذاريات، آيه (٥٨)ميفرمايد"همانا روزى دهنده خلق تنها خداست كه صاحب قوت و اقتدار ابديست"خداوند در سوره روم آيه (٣٧) ميفرمايد" ايا نديدند كه همانا خدا هر كه را خواهد روزى وسيع كند و هر كه را خواهدتنگ روزى
گردانند ودر اين امر ادله روشنى براى اهل ايمان پايدار است" خداوند در سوره طلاق آيه (٣) ميفرمايد " و از انجاييكه گمان نبرد باو روزى عطا كند و هر كه بر خدا توكل كند خدا او را كفايت خواهد كرد كه خدا امرش نافذ و روانست و بر هر چيز قدر و اندازه‌اى مقرر داشته است" مورد ديگرى كه در باطن كار بايد به ان توجه كنيم بركت روزى مي‌باشد. رزق و روزي‌اي را كه خداوند بما عطا ميفرمايد بايد در حد توان در چهار چوب رضايت او كه عدالت و درستى در قلب ان نهفته است، بدست بيايد. اگر روزى بركت نداشته باشد بجاى خير و خوشبختى عذاب و بدبختى براى روزى گيرنده در برخواهد داشت و به جاى انكه روزى در اختيار روزى گيرنده باشد روزى گيرنده است كه اسير روزى خود است. نكته ديگر كه بايد به ان توجه كرد اين است كه انشالله خداوند ابتدا ظريفت لازم براى استفاده از روزى را به ما عنايت بفرمايد و بعد روزى را، در غير اينصورت قادر نخواهيم بود در چهار چوب منافع واقعى خود كه استفاده از ان روزى اول براى اخرت خود و بعد براى دنياى خود باشيم.
ظاهر ان است كه مي‌بينم و متاسفانه اگر خداوند حفظ ننمايد در خيلى موارد ممكن است كه تنها ظاهر را ببينيم و توجه لازم به اصل و باطن نكنيم. و در اكثر موارد اگر چنين كنيم بجاى انكه روزى در اختيار ما باشد ما در اختيار روزى هستيم . به جاى انكه ان روزى باعث خوشبختى ما در اين جهان و ان جهان باشد، باعث بدبختى ما در اين جهان و ان جهان خواهد بود. حضرت عيسى (ص) ميفرمايد كه رد شدن شتر از سوراخ سوزن آسان‌تر از راه يافتن يك فرد ثروتمند به ملكوت خداوند است. چون بسيارى از ثروتمندان ثروت خود را از راه عدالت و درستى بدست نمي‌اورند . حال كه خداوند ثروت را عطا فرمود افراد وظيفه پيدا ميكنند كه در راه خداوند براى اخرت خود سرمايه گذارى كنند كه عده اى نمي‌كنند. در ضمن با توجه به امكانات بيشترى كه پيدا ميكنند بجاى خير به شر مي‌پردازند كه هيچكدام از اينها براى ايشان خير نيست، در زمانى كه ندارند مسئوليت انفاق و امكان شر ندارند،زمانيكه خداوند بزرگى فرمود مسئوليت انفاق در راه خداوند و امكان انجام خير و شر پيش ميايد. از اين‌رو بدرگاه خداوند دعا ميكنم كه خدايا ابتدا ظرفيت عطا بفرما و بعد روزى را.
مومنان هميشه و در همه حال بر خداوند توكل ميكنند. خداوند در سوره زمر آيه (٣٨) ميفرمايد" و اى رسول اگر از اين مشركان بپرسيد كه زمين و اسمانها را كه افريده است البته جواب دهند خدا افريده پس به انها بگو چه تصور ميكنيد ايا جز خدا همه بت‌هايى كه مي‌خوانيد اگر خدا بخواهد مرا رنجى سرد ان بتان مي‌توانند ان را دفع كنند يا اگر خدا بخواهد مرا به رحمتى رساند مي‌تواند ان رحمت را از من باز دارند بگو خدا مرا كافى است كه متوكلان عالم بر او توكل ميكنند" خداوند در سوره التغابن آيه (١٣) ميفرمايد"خدا يكتاست كه جز او خدايى نيست و تنها بر خدا در جميع امور اهل ايمان توكل كنند" . پس قدم اول ما در انجام هر عملى اين است كه بخداوند توكل كنيم. وقتى بر خداوند توكل مي‌كنيم يعنى اينكه كار خود را به خداوند مي‌سپاريم و خداوند ان‌را براى ما انجام ميدهد. وقتى خداوند ميفرمايد كه بمن توكل كنيد يعنى اينكه كار خود را بمن بسپاريد تا ان‌را براى شما انجام دهم. و خداوند كافيست . بشكر خداوند ما هم وظائفى در مقابل خدا داريم كه در ادامه اين نوشتار به آن مي‌پردازيم. چون خداوند در جميع صفات كامل است كار ما را به بهترين وجهى انجام خواهد داد و بهترين را پيش مي‌اورد. هيچ قدرتى مگر قدرت خداوند نيست و خداوند از قدرت خود لحظه به لحظه بما عطا ميفرمايد و در لحظه بعد ما هيچ قدرتى نداريم و در لحظه بعد هيج قدرتى مگر قدرت خداوند نيست. خلقت خداوند يك خلقت زنده است كه خداوند لحظه به لحظه امور ان‌را تدبير مي‌كند. وقتى بر خداوند توكل مي‌كنيم ما وظيفه داريم تا از قدرتى كه خداوند در هر لحظه در اختيار ما قرار داده است در چهار چوب رضايت او استفاده كنيم. چهار چوب رضايت او عدل است . وقتى به پاى ميز مذاكره و يا معامله اى مي‌رويم نبايد فكر كنيم كه چگونه بيشتر بگيريم و كمتر بدهيم بلكه بايد از موضع حق عمل كنيم . حق را پيدا كنيم و بر روى ان بايستيم.نه از موضع ضعف و نه از موضع قدرت بلكه از موضع حق عمل كنيم. حق باشيم ، حق ببينيم، حق بيانديشيم ، حق سخن بگوييم و حق عمل كنيم. اگر حق باشيم خداوند با ماست و هيچ قدرتى مگر قدرت خداوند نيست. بايد دين خود را براى خداوند خالص كنيم. تنها از خداوند بخواهيم، تنها از خداون بترسيم، تنها اميدوار برحمت خداوند باشيم و اميد ما بدرگاه خداوند كامل باشد. اميد ما به خداوند باشد نه به مخلوقات و نعمات او . شاكر نعمات خداوند باشيم نه اينكه روى انها حساب كنيم، تنها بدرگاه خداوند وسيله تقرب بجوييم، تنها رضايت خداوند را در نظر بگيريم، تنها بفرمان خداوند باشيم ، تنها تسليم خداوند باشيم، تنها بخداوند مسئول باشيم و بدانيم كه تنها به او محتاجيم. خداوند تنها افريننده، روزى دهنده، قدرت، ارباب، يار و نگهبان ماست. خداوند تنها امين، امان، هادى ، شفيع ، دوست و مدكار ماست. تنها بايد بخداوند توكل كنيم، تنها بايد بخداوند وفادار باشيم، تنها بايد بخداوند تكيه داشته باشم، تنها بايد از خداوند انتظار داشته باشيم مگر از خودمان كه مطيع و فرمانبرادر خدا باشيم، تنها بخداوند ايمان داشته باشيم، تنها بخداوند اطمينان داشته باشم، تنها خداوند را بپرستيم و تنها از خداوند يارى بجوييم ، تنها شاكر درگاه خداوند باشيم و تنها بدرگاه او استخفار كنيم. خداوند در سوره ص ميفرمايد" شيطان عرض كرد:پروردگارا پس مهلتم ده كه تا روز قيامت زنده مانم.(٧٩) خدا فرمود: از مهلت يافتگانت قرار داديم(٨٠)تا روز معين و وقت معلوم.(٨١)شيطان گفت: به عزت و جلال تو قسم كه خلق را تمام گمراه خواهم كرد.(٨١) مگر خاصان از بندگانت كه دل از غير تو بريدند وبراى تو خالص شدند.(٨٣) خداوند در سوره عافر آيه (١٤) ميفرمايد" پس خدا را با اخلاص بخوانيد كه دين خالص هر چند كأفران نخواهند مخصوص خداست" در همه تصميات خود اول اخرت و بعد دنيا را در نظر بگيريم. خداوند در سوره ابراهيم (ص) آيه (٣) ميفرمايد"كافران يعنى انانكه زندگى دنيا را بر اخرت مقدم و محبوب تر دارند و خلق را از راه خدا برگردانند و ان راه راست را به شك و شبهات كج كنند انان در گمراهى و بسيار دورند". ما بايد از انچه خداوند در اين دنيا بما عطا فرموده براى اخرت خود سرمايه گذارى كنيم. انچه مي‌خواهيم را بايد از خداوند بخواهيم ، وليكن انتظار ما بايد از خداوند اين است كه بهترين را پيش مي‌اورد، يقين داشته باشيم كه خداوند بهترين را پيش مي‌اورد و تسليم و شاكر درگاه او باشيم. پس در چهار چوب رضايت خداوند با استفاده از قدرتى كه خداوند لحظه به لحظه بما عطا فرموده بخداوند مسئوليم تا خالص باشيم و خالص عمل كنيم، حق باشيم و حق عمل كنيم ، درست رفتار و راستگو باشيم ، صبر داشته باشيم و صبر كنيم، بخداوند ايمان داشته و به او اطمينان كنيم و به انچه او امر فرموده عمل كنيم. خداوند در سوره زمر آيه (١٠) ميفرمايد" اى رسول ما بگو به امت اى بندگانى كه بخدا ايمان اورده ايد خدا ترس و پرهيز كار باشيد كه هر كس متقى و نيكوكار است در دنيا نصيبش نيكويى و خوشى است و زمين خدا بسيار پهناور است كه خدا صابران را به حد كامل و بدون حساب پاداش خواهد داد" خوب بخود و بد بخود كرده ايم ، ما تنها مسئول عمل خود هستيم، در حد توانايى كه خداوند بما عطا فرموده مسئوليم و تنها بخداوند مسئول هستيم. خداوند در سوره جاثيه آيه (١٥) ميفرمايد"هر كس كار نيك كند به نفع خود و هر كه بد كند بزيان خويش كرده است و انگاه بسوى خداى خود باز مي‌گرديد" خداوند در سوره بقره آيه (٢٨٦) ميفرمايد"خدا هيچكس را تكليف نكند مگر بقدر توانايى او، نيكى هاى هر شخص به سود او و بدى هايش نيز به زيان خود اوست، بار پروردگار اما را بر انچه بفراموشى يا خطا كرده‌ايم مواخذه مكن، بار پروردگارا تكليف گران و طاقت فرسا چنانكه بر پيشينيان نهادى بر ما مگذار، بار پروردگارا بار تكليفى فوق طاقت ما بدوش منه و بيامرز و ببخش گناه ما را و بر ما رحمت فرما تنها سلطان ما و يار و ياور ما تويى، ما را بر گروه كافران يارى فرما". اگر ديگرى بد كند تنها راهى كه بدى او مي‌تواند در كار ما اثر بگذارد اين است كه در عكس العمل به فكر و كار بد او ما فكر و كار بدى بكنيم. در غير اينصورت ضررى از فكر و كار بد ايشان بما نمي‌رسد. خداوند در سوره فاطر ، آيه (٤٣) ميفرمايد" بدين جهت كه ميخواستند در زمين تكبر و گردنكشى كنند و مكر انديشيدند، و مكر زشت و فكر بد كارى، جز صاحبش را هلاك نخواهد كرد. پس ايا اينان جز انكه به طريقه امم گذشته هلاك شوند ، انتظارى دارند؟ و طريقه خدا هرگز مبدل نخواهد شد و طريقه حق هرگز تغير نمى پذيرد" ما بايد در مقابل بدى ديگران كه به خود ميكنند به خود خوبى كنيم و عكس العمل خوب داشته باشيم چه خداوند در سوره فصلت آيه (٣٤) ميفرمايد" هرگز نيكى و بدى در جهان يكسان نيست، و هميشه بدى مردم را به بهترين عمل پاداش ده تا همان كس كه گويى با تو بر سر دشمنى است، دوست و خويش تو گردد".
در خاتمه براى مخلوق مگر خالق او نيست. اگر اشكالى هست تنها از خود ماست ديگران را نبايد مقصر بدانيم . بايد به خود و اشتباهات خود نگاه كنيم و با كمك خداوند استخفار كرده و به إصلاح انها بر بيايم.خداوند است كه افريده، روزى دهنده و حافظ ماست و خداوند هميشه راه ميگذارد. اگر فرد فرد ما به اصولى كه در بالا نگاشته شده عمل كنيم اجتماع ما نيز از رحمت خداوند بهره مند خواهد شد. در هر صورت هر فردى بهره عمل خود را از خالق خود دريافت خواهد كرد .براى هر مخلوقى مگر ذات پاك يگانه كه يگانه خالق ماست وجود ندارد . افريدگار انچه كه هست ذات پاك خداوند است. و او تنها روزى دهنده ماست خالصانه او را بخوانيم و خداوند كفايت خواهد فرمود.
ويكى هست و هيچ نيست جز او
وحدهو لا الله ها الا هو
